Ngày xưa, có một người con gái
tên là Tơ cha mẹ đều mất sớm,
phải đem thân đi ở hầu hạ một
bà góa giàu có. Tánh tình của
bà chủ nhà ác nghiệt quá đỗi
khiến một hôm thị Tơ phải bỏ
trốn đi, chạy vào một khu
rừng, nghĩ bụng thà chết vào
miệng thú dữ còn hơn là ở mãi
trong cảnh khốn khổ bị hành
hạ hàng ngày. Thị Tơ đi được
một quãng khá xa, phần bấy
lâu nay ăn uống thiếu thốn
đuối sức, phần vất vả băng
rừng lội suối, nên ngã ngất
nằm trên một tảng đá.
Thần núi ở đấy thấu rõ tình
cảnh đáng thương của cô gái
hiền lành thơ ngây mới theo
dõi che chở.
Khi thị Tơ bừng mắt tỉnh dậy
tưởng chừng mình như vừa qua
một giấc chiêm bao. Cảnh vật
chung quanh khác hẳn lúc
nàng ngất đi. Nàng thấy mình
nằm ở trong một cái động, rêu
trải mềm dịu như nhung, dưới
chân một giòng suối đang chảy
qua kẽ đá êm đềm như tiếng
nhạc. Trước mắt nàng, vừa tầm
tay với, vô số những trái cây
ngon chín thắm lủng lẳng ở dây
leo buông xuống như rèm che
cửa động. Đang đói khát sẵn,
nàng đưa tay lên hái ăn ngấu
nghiến ngon lành.
Sau bữa ăn thanh đạm ấy,
trong người nàng cảm thấy
khỏe nhẹ khác thường. Thần
núi hiện hình một ông lão râu
tóc bạc phơ, tay chống gậy trúc
bước đến gần nàng. Trông thấy
cụ già phúc hậu, thị Tơ vái
chào kính cẩn. Ông lão làm ra
vẻ ngạc nhiên, hỏi nàng ở đâu
đến đây, làm sao lạc lõng một
mình giữa rừng núi hoang
vắng. Thị Tơ chân thành kể lại
đầu đuôi mọi nỗi về kiếp sống
đầy đọa của mình. Ông lão lắc
đầu tội nghiệp cho nàng rồi
khuyên nhủ:
- Cháu trốn như vậy là phải.
Cháu cứ ở lại đây, có lẽ được
yên thân hơn, có lão trông
chừng cho.
- Thưa cụ, cụ là ân nhân của
cháu, xin cụ cho cháu được biết
cụ ở đâu.
- Cả khu rừng núi này là nhà
của lão. Lão sống bằng nghề
đốn củi, nên nay đây mai đó
luôn. Cháu đừng lo ngại, thỉnh
thoảng có lão lại thăm. Nếu có
việc gì cần đến lão, cháu cứ tới
mỏm đá này gọi "Ông tiều ơi"
là có lão đến ngay.
Sáng hôm sau, ông lão trở lại
cho thị Tơ một bọc quần áo mới
để thay bộ đồ cũ rách nát. Từ
đó, thị Tơ sống một cuộc đời
thanh thản, tự do, không phải
lo đến ngày mai, không buồn
rầu nghĩ đến ngày qua. Dần
dần chim chóc, các thú trong
rừng đến làm quen với nàng,
ngày ngày mang lại cho những
trái cây ngon ngọt, quý lạ để
dùng làm thức ăn. Sống như
thế, nhan sắc thị Tơ ngày một
rạng rỡ như đóa hoa rừng đang
độ tốt tươi.
Vào thuở bấy giờ, ở Thượng giới
có một vị thần đam mê khoái
lạc, sau khi biến cõi thiên đình
thành một chốn trác táng rồi
chán những lạc thú trên trời,
thần tìm xuống trần gian. Nhờ
phép tắc siêu phàm, vị thần
biến hóa ra đủ mọi hình dạng
để cám dỗ đàn bà con gái nhan
sắc. Từ giới thượng lưu cho đến
bình dân, thần hiện ra khắp
nơi, khi là vị quan trẻ đẹp, tài
hoa lỗi lạc, khi là một thanh
niên tuấn tú, phong nhã, đa
tình, để lôi cuốn bao nhiêu
người đẹp vào trong vòng sắc
dục. Không một người đàn bà,
con gái nào bị để ý đến mà
tránh khỏi sức thu hút của
thần để khỏi rơi vào vòng đam
mê. Thần đã chán chê khoái lạc
trong giới thượng lưu xa hoa,
một hôm đi tìm lạc thú ở nơi
thôn dã, qua khu rừng vắng,
không một bóng người, tình cờ
gặp cô gái rừng xanh đang nô
đùa với bầy chim cùng muông
thú. Sau phút sững sờ trước sắc
đẹp của thị Tơ, lòng dục bùng
cháy lên, thần mon men rẽ lá
tiến lại định vồ lấy người đẹp.
Một tiếng chim kêu thất thanh,
cả cô gái cùng muông thú vội
vàng bỏ chạy trước người lạ,
thần ra sức đuổi theo. Thị Tơ
quen sống giữa thiên nhiên đã
trở nên nhanh nhẹn khác
thường, chạy đi như gió, thần
bèn giở phép phóng theo. Trong
lúc thần sắp chụp được thì con
nai lớn đến quỳ xuống cho thị
Tơ leo lên lưng mà thoát khỏi
tay dâm thần.
Nai đưa tới động, thị Tơ sợ hãi
không dám bước ra ngoài nữa.
Nàng trèo lên mỏm đá, gọi "Ông
tiều ơi" ba lần thì thấy ông lão
hiện ra. Ông lão căn dặn nàng
cẩn thận và trao cho nàng một
chiếc vòng ngọc, đeo vào tay có
thể muốn tàng hình lúc nào
cũng được. Nhờ thế mà nàng
tránh khỏi sự săn đón của vị
thần muốn chiếm đoạt nàng.
Thấy công đeo đuổi của mình
không có kết quả, thua trí một
sơn nữ, thần nổi giận thề quyết
bắt nàng cho kỳ được. Nhờ
phép siêu phàm, thần giăng
một sợi lưới rộng lớn với
những sợ chỉ thật nhỏ và thật
chắc bao vây cả khu rừng. Cô
gái không dè nên bị mắc vào
lưới, may nhờ một con bạch
tượng dùng ngà đâm thủng, cứu
thoát nàng một lần nữa. Nàng
gọi đến ông tiều. Ông lão lão
hiện ra khuyên nàng lần sau có
bị vướng lưới thì kêu đến tên
Phật Bà Quan Âm.
Vì sợ mắc bẫy nên đã lâu thị Tơ
không dám ra khỏi động.
Nhưng rồi lòng ham muốn tự
do chạy nhảy lại thúc giục
nàng đi. Lần này nàng hướng
về phía khác để tránh sự theo
dõi của vị thần si tình. Song
nhờ phép thần thông, vị thần
biết được giờ nàng đi và nơi
nàng đến, nên giăng lưới trước
bắt được. Nhớ lời ông lão dặn,
nàng kêu đến tên Phật Bà Quan
Âm, thì nhiệm màu thay, tất cả
các sợi chỉ lưới đều rút gọn lại
thu tròn bằng một hạt đậu lạc.
Trong lúc nàng mở miệng gọi
đến lần thứ hai thì trái chỉ theo
hơi nàng thở hút vào trong
bụng.
Thấy phép tắc thần thông bị
một cô gái thu mất, lòng tự ái
của thiên thần bị kẻ phàm trần
trêu ngươi quá đỗi, vị thần nổi
trận lôi đình nghĩ cách trả thù.
Lập tức thần nhắn gọi ngay
Thiên Lôi ở dưới quyền mình
trước kia đến. Thần Sét rủ các
bạn, thần Gió, thần Mưa, thần
Sấm, thần Chớp, cùng đến ra
mắt. Vị thần mê gái liền nhờ
Thiên Lôi giúp mình đánh cho
tan tành quần áo cô gái đang
nô đùa với bầy thú giữa rừng
kia, song đừng làm hại đến
người nàng. Thần Sét vâng lời,
rồi chỉ trong nháy mắt, giữa
lúc cô gái đang vuốt ve mấy
con nai con bên giòng suối, thì
mây đen kéo đến kín trời, gió
nổi lên dữ dội, sấm dậy ầm ầm,
chớp nhoáng chằng chịt, mưa
tuôn xối xả. Thị Tơ bỏ chạy về
động, bỗng một tiếng sét nổ
vang trời, rung chuyển cả núi
rừng nhắm bổ xuống người
nàng. Thị Tơ không hề hấn gì,
song lớp quần áo che đậy người
nàng đã tan biến đâu mất. Vị
thần đứng trên một mỏm đá
cao chứng kiến cảnh tượng ấy,
phá lên cười đắc thắng, rồi sôi
nổi chạy về phía người đẹp.
Nhưng thần lại phải thất vọng
một lần nữa, vì chiếc vòng ngọc
đeo ở tay đã giúp cho thị Tơ
thành ra vô hình.
Đêm xuống, thị Tơ khó nhọc
lần mò về đến trong động. Nàng
thẹn thùng với tất cả chung
quanh, tưởng chừng như vật gì
cũng có mắt đang tò mò nhìn
mình. Trần truồng, nàng không
dám gọi đến ông lão hay lũ thú
rừng quen biết đến cứu giúp.
Nàng lui vào cuối động, rét run
lẩy bẩy. Tấm lưới thần đã nuốt
vào bụng làm cho nàng khó
chịu, nôn ra, thành một đống
chỉ mềm dịu, bền chắc. Lạnh
quá, nàng lấy quấn vào người
làm một thứ mền đắp ấm áp.
Thế rồi nàng dần dần tắt thở
trong cái ổ chỉ êm dịu ấy.
Trước khi linh hồn rời khỏi thể
xác, nàng thành khẩn nghĩ đến
những kẻ nghèo nàn, khốn khổ,
thiếu quần áo che thân, phải
chết lạnh lẽo như nàng, tự
nguyện sẽ giúp cho họ may
mặc, đem những sợi chỉ này
dệt thành quần áo. Vì thế mà
nàng chết đi hóa thành con
tằm.
Để thực hiện lời nguyện ước,
hồn nàng mang theo đống chỉ
tơ đến giăng ở ngọn cây dâu
trong vườn Thượng uyển, nơi
hoàng hậu cùng vua thường
ngự tới mỗi chiều. Khi hoàng
hậu ngang qua, hồn nàng mới
nhả ra các sợi tơ vàng óng ánh
tung bay cho gió mơn man.
Hoàng hậu ngạc nhiên hứng
lấy, thấy chỉ tơ đẹp, ánh vàng,
mềm dịu, bứt thử mới hay là
sợi tơ trông mong manh mà dẻo
chắc lạ thường. Dâng lên vua
xem, hoàng hậu ước mong được
mặc một chiếc áo dệt bằng
những sợi tơ vàng đẹp ấy.
Nỗi mong ước của hoàng hậu
được nhà vua sai thực hiện. Tất
cả những sợi tơ vàng trong
vườn ngự uyển đều được thu
góp lại, bao nhiêu thợ dệt tài
giỏi trong nước được triệu vào
cung, rồi chẳng mấy chốc, một
tấm lụa vàng cực kỳ mềm dịu,
bền chắc, rạng rỡ dâng lên
trước mắt vua. Hoàng hậu vui
mừng sai cắt ngay cho mình
một chiếc áo dài, để hôm sau
ra triều ngự cạnh vua. Cả triều
sửng sốt trước vẻ đẹp của chiếc
áo hàng mới làm tăng thêm bội
phần nhan sắc của người mặc.
Vua mới cho triều thần hay là
chính hoàng hậu đã khám phá
ra thứ chỉ tơ quý lạ đó, và cho
phép các quan cùng nhà giàu
có trong nước được bắt chước
hoàng hậu may mặc thứ hàng
mới kia.
Từ đó nghề trồng dâu, nuôi tằm
bắt đầu nẩy nở, đáp lại nguyện
vọng thiết tha của cô gái quê
mùa thị Tơ.
Hết